Mindful kijken dus. Daarnaast komen zeven kijk-experts uit verschillende beroepen aan het woord die hun ervaringen delen over het belang en hun passie voor de waarneming. Het boek is fraai vorm gegeven door de vele afbeeldingen van kunstwerken.
De auteur is o.a. kunsthistoricus van beroep en dat is vanaf de eerste bladzijde te merken. Haar kennis is enorm groot en ze heeft een prettige vertelstijl, ze neemt je als lezer mee naar het punt waar ze langer bij wil blijven stil staan. Als lezer krijg je zo een rondleiding langs de kunstwerken die Van Zeil voor je heeft geselecteerd en daar vertelt ze het nodige bij. De opzet is origineel: een detail van een schilderij uitvergroot op de rechterbladzijde. Op de linker bladzijde het verhaal erachter, waar we op moeten letten, de context, iets over wat we zien, etc. Op de volgende bladzijde zien we het gehele schilderij en kunnen we -als we goed kijken- het detail waarnemen. Het gaat om de verwondering die de details oproepen, stelt Van Zeil en de vragen die dan naar boven komen. Soms leveren de details associaties op met hedendaagse zaken zoals de ‘Me-too-beweging’ of de witte huid van vrouwen als schoonheidsideaal. Er komen verschillende waarnemingsexperts aan het woord die door de auteur zijn geïnterviewd. Zo vernemen we van een expert in de klinische genetica dat haar volgorde van waarnemen is: kijken, dan pas denken en daarna communiceren. Eerst onbeoordeeld kijken dus. Het blijkt een belangrijk onderdeel te zijn binnen dit boek. Maar Van Zeil leert haar lezers tegelijkertijd dat objectief waarnemen onmogelijk is. We kijken allemaal met ‘bepaalde brillen’ naar de werkelijkheid. Het verhaal van een politieman die vertelde dat hij anders is gaan kijken toen hij zelf werd uitgestoten, bevestigt dit. Zijn filter is nu een ‘veiligheidsbril’. De experts zijn het erover eens dat je kunt leren kijken en dat een gevorderde kijker meer details waarneemt. De tips die we als lezer krijgen zijn o.a. : stel vragen bij wat je ziet en stel je oordeel uit en probeer zo onbevooroordeeld mogelijk te kijken. Ook zijn de deskundigen het erover eens dat details belangrijk zijn. Een van de deskundigen merkt op dat je wel prioriteit moet kunnen aanbrengen in die details. Details kunnen het verschil maken of het zicht op het geheel volkomen veranderen.
Wat beoogt Van Zeil met dit boek? Ze stelt dat kunst ons kan helpen om bewuster te leren kijken.
Toch vraag ik mij na afloop af of de auteur mij nu leert kijken. Ik denk het eerlijk gezegd niet. Ik kan niet kijken zoals zij doet door haar enorme kennis die ze inbrengt. Daarnaast associeert zij bij bepaalde prenten. Zij lijkt vooral scherp te vertellen wat er te zien valt, inclusief interpretaties. Maar ik geloof niet dat ik er beter door ga kijken. Interessant is de opmerking van weerdeskundige Gerrit Hiemstra: ‘Mensen kijken niet meer, ze zoeken alles op’. En als de auteur aan Hiemstra vraagt wat het verschil is in kijken toen hij begon en nu antwoordt hij dat hij nu meer weet en dus begrijpt en dat hij dingen weet die hij niet ziet.
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat. Hij is auteur van de boeken Meegaan of dwarsliggen, Werkvormen voor managers en Leidinggeven kun je zelf. Samen met meerdere auteurs schreef hij onder red. van Rob van Es het boek Praktijkboek Veranderdiagnose en samen met Peter van den Boom schreef hij Theatervoorstellingen in organisaties. Naast zijn schrijfactiviteiten is hij spreker en organiseert hij trainingen en seminars over actuele managementthema's.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
