Het ACT basisboek

DEEL 1 DE GEBOORTE VAN EEN NIEUWE THERAPIEVORM 15

INLEIDING 17

1 HOE HET ALLEMAAL BEGON 23
1.1 De geschiedenis van de psychologie 23
1.2 De geschiedenis van ACT en Relational Frame Theory (RFT) 30
1.3 Pijn, lijden en waarden 31
1.4 RFT en de theorie van Skinner 33
1.5 Transformatie van stimulusfuncties 36
1.6 De schoonheid en veelzijdigheid van taal 42
1.7 RFT in de praktijk 43
1.8 ACT versus cognitieve therapie (CT) 46
1.9 Contingentie: het samenspel van Gedrag, Taal en Context 51

2 ACT IN EEN NOTENDOP 55
2.1 De zeven kernprocessen van ACT 55
2.2 Een versimpeling van het hexaflex 67
2.3 Het gebruik van metaforen 71
2.4 De therapeutische relatie 76
2.5 Het belangrijkste doel: ervaringsgericht leren 77

DEEL 2 HET BEHANDELPROGRAMMA 81

3 DE INTAKE 83
3.1 Wat wil je van iemand weten? 86
3.2 Probleem 89
3.3 Gedrag 94
3.4 Omstandigheden 97

4 HOOFD: SESSIE 1 – CONTROLE EN VERMIJDING 109
4.1 Het recht op pijn 110
4.2 Samen de strijd (het lijden) onderzoeken 112
4.3 Voelen wat het verschil is tussen pijn en lijden 115
4.4 De agenda voor deze sessie 118
4.5 Oefeningen en metaforen 121
4.6 Tips & tricks 133
4.7 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 138
4.8 Huiswerk 144

5 HOOFD: SESSIE 2 – DEFUSIE 153
5.1 De illusie van fusie 154
5.2 Je programmering onderzoeken 156
5.4 De agenda voor deze sessie 159
5.5 Oefeningen en metaforen 164
5.6 Tips & tricks 170
5.7 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 172
5.8 Huiswerk 175

6 LIJF: SESSIE 3 – ACCEPTATIE & BEREIDHEID 181
6.1 Bereidheid 182
6.2 Bereidheid als levenshouding 184
6.3 Bereidheid voor jou als professional 186
6.4 De agenda voor deze sessie 188
6.5 Oefeningen en metaforen 194
6.6 Tips & tricks 201
6.7 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 204
6.8 Huiswerk 208

7 LIJF: SESSIE 4 – MINDFULNESS 213
7.1 Flexibele aandacht 214
7.2 Het lijf als heilige graal 214
7.3 Mindfulness in de praktijk 215
7.4 De agenda voor deze sessie 217
7.5 Oefeningen en metaforen 223
7.6 Tips & tricks 227
7.7 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 229
7.8 Huiswerk 232

8 HART: SESSIE 5 – HET ZELF 235
8.1 Programmering 236
8.2 Het gevaar van positieve affirmaties 238
8.3 Het grote gevaar van de DSM-V 240
8.4 Jezelf vinden door jezelf te verliezen 241
8.5 Drie technieken 242
8.6 De agenda voor deze sessie 244
8.7 Oefeningen en metaforen 249
8.8 Tips & tricks 256
8.9 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 260
8.10 Huiswerk 263

9 HART: SESSIE 6 – WAARDEN 271
9.1 Erkenning en oriëntatie versus Bereidheid en implementatie 271
9.2 Verbale waarden versus gedragsdomeinen 274
9.3 MOET-waarden versus WIL-waarden 276
9.4 Meerdere waarden invullen maakt flexibel 278
9.5 De agenda voor deze sessie 279
9.6 Oefeningen en metaforen 283
9.7 Tips & tricks 288
9.8 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 290
9.9 Huiswerk 294

10 HART: SESSIE 7 – TOEGEWIJD HANDELEN 301
10.1 De verleiding van vermijding 301
10.2 Toegewijd handelen en Bereidheid 304
10.3 Het belang van de dood 306
10.4 Op weg, mét alle technieken van ACT 310
10.5 De agenda voor deze sessie 311
10.6 Oefeningen en metaforen 317
10.7 Tips & tricks 322
10.8 Vijf veelgestelde vragen, mét antwoorden 324
10.9 Huiswerk 326

DEEL 3 DE VERDIEPING 333

11 VERSCHILLENDE TOEPASSINGSVORMEN 335
11.1 Het protocol in vijf sessies 336
11.2 Kortere en langere varianten 337
11.3 ACT in groepen 339
11.4 ACT en andere therapievormen 343
11.5 Een holistische aanpak 345

12 JARGON 355
12.1 Een korte, didactische uitleg op alle niveaus 355
12.2 Er is hoop en leven na de DSM 359
12.3 Normalisatie 361
12.4 Stop met oplossingen aandragen 364
12.5 Functieanalyse voor cliënten 368
12.6 Harde en zachte woorden 371
12.7 Stilte is het mooiste geluid in therapie 373
12.8 Gebruik de taal van je cliënt 377

13 PROCESGERICHTE TECHNIEKEN 381
13.1 De beslisboom van mijn hoofd 381
13.2 Jouw rol als procesbegeleider 388
13.3 Processen herkennen 389
13.4 Uit de inhoud blijven 391
13.5 De dans: hoofd-, lijf- en hart-interventies combineren 393
13.6 Maak meters 396

14 ACT BIJ VERSCHILLENDE KLACHTEN EN PROBLEMEN 397
14.1 Oefeningen bij angst 397
14.2 Oefening bij depressieve gevoelens 400
14.3 Oefening bij stress of burn-outklachten 402
14.4 Tips bij rouw 405
14.5 Tips en oefeningen binnen revalidatie, NAH, pijn en chronisch ziek zijn 407
14.6 ACT en verslaving 413
14.7 Een mooie oefening bij trauma 415
14.8 Oefening bij terminale patiënten 418
14.9 Nog enkele klassieke oefeningen en metaforen 420
14.10 Terugvalpreventie 429

15 DE TOEKOMST VAN ACT–PROCESS BASED THERAPY (PBT) & MINDGRAPHER 433
15.1 Process Based Therapy (PBT) 434
15.2 Mindgrapher 438

TOT SLOT: HET BELANG VAN PLEZIER 439

BRONNEN EN REFERENTIES 441
OVER DE AUTEUR 447
BOEKEN VAN GIJS JANSEN 449
E-HEALTH EN WEBSITE 453