Komt de roep om meer HELD-en gedrag in uw boek voort uit het feit dat u het verkeerd ziet gaan in werkend Nederland?
Absoluut. Er is misschien een grote tevredenheid in Nederland, maar dat is wat anders dan bevlogenheid. Ik kan tevreden op de bank of achter een bureau zitten, maar dat wil niet zeggen dat er echte inzet of activatie is. 77 procent van de werkende is ongelukkig, vijf procent heeft een burn out en dertien procent hangt daar tegenaan. En het wordt alleen maar erger omdat we –zeker leidinggevenden- angst hebben. En de reflex van angst is controle. Terwijl je medewerkers juist ruimte moet geven en vrijheid. Waar die angst vandaan komt? Turbulentie. We leven in een turbulente tijd: globalisering, werkonzekerheid, politieke sores... Zelfs de koude oorlog was stabieler. Gevolg is dat zaken als compliance en regels worden ingevoerd. Dan gaan we juist achteruit in plaats van vooruit. De bevlogenheid in Nederland dendert naar beneden.
Valt toch wel mee? Na de crisis zitten we weer in een periode van economische groei. Zo slecht gaat het toch niet.
Met tevredenheid redden we het kennelijk nog net. Maar zouden we bevlogen zijn, dan zouden we zoveel meer resultaat behalen. Tevredenheid leidt tot resultaat, bevlogenheid leidt tot ultiem resultaat. We zitten in een geweldige neerwaartse vicieuze cirkel. Ogenschijnlijk zijn we in beweging, maar als je van bovenaf op de tol zou kijken, staat-ie stil. Terwijl een tol juist vraagt om een zweepslag. De zweepslag van energie en bevlogenheid in plaats van inertie.
De eerste versie van dit boek verscheen eind 2013 en haalde later de nummer één positie bij Managementboek. Waarin verschilt deze geheel vernieuwde editie?
Ik maak in mijn boek veel koppelingen met topsport. In deze versie staan de verhalen van nieuwe sporters en topccoaches opgenomen waarvan we veel kunnen leren. Topsporters zijn goed geworden door minimaal 30.000 aan training en het feit dat ze op het ultieme moment kunnen loslaten. Epke Zonderland haalde goud door drie keer achtereenvolgend de rekstok los te laten. Nog nooit vertoond. Dafne Schippers haalde goud doordat haar spieren totaal te laten ontspannen. En het is volgens mij geen toeval dat PSV kampioen is omdat Toon Gerbrands daar aan het roer staat. Een topcoach. Het klinkt als een contradictio in terminiis maar meer controle leidt tot minder presteren.
Word een held heet het boek. Waar staat HELD voor?
HELD staat voor Hoog Energieke Leidingnemende Doener. Om te overleven heb je energie nodig en moet je kunnen loslaten. Leidinggeven kunnen we allemaal wel, maar leidingnemen is fundamenteel iets anders. Dat kunnen maar weinigen. En denken kunnen we ook allemaal wel, maar doen is zoveel moeilijker. Talent is een voorwaarde om bevlogen te kunnen excelleren. Maar talent alleen is niet genoeg, het draait ook om levenshouding. Jack Welch was voor de buitenwacht even een held omdat het geweldig ging met General Electric. Maar hij liet wel standaard de tien procent slechts presterende medewerkers ontslaan. Daar raken mensen niet bevlogen van, hooguit angstig. Het werd een rat race, terwijl een organisatie het best gedijt in een omgeving van harmonieuze bevlogenheid. Als je een natte handdoek uitknijpt, wordt ie droog. Dat kun je maar één keer doen. Juist in deze tijd zie je dat mensen steeds meer op zoek zijn naar zingeving en zelfontplooiing. Bevlogen mensen gedijen met ruimte, al moet je ook kaders geven. Ruimte is niet oneindig. Dan krijg je chaos.
Wie zijn Nederlandse corporate helden voor u?
Ik vind Bas van der Veldt van AFAS een held. Maar ook Marcel Hielkema van advocatenkantoor Dirkzwager. Terwijl ik in mijn boek schrijf dat juist advocatenkantoren en rechtsbijstandsverzekeraars vaak verstikkende organisaties zijn. In die omgevingen zie je ook heel veel mensen weglopen momenteel. De Y-generatie trekt die cultuur anno 2016 niet meer. Grappig dat ik juist Hielkema noem, hij is van origine ook geen advocaat en maakt de bevlogen uitzondering.
U pleit voor het afschaffen van medewerkertevredenheidsonderzoeken.
Dat soort onderzoeken zijn absoluut flauwekul. Als tevredenheid al iets zegt dan zegt het iets over het verleden. Betrokkenheid zegt al iets over de toekomst, waarbij bevlogenheid ook de activatiegraad daarvan aangeeft. Tevredenheid zegt dan ook niets over of mensen in beweging willen komen voor een organisatie. Medewerkerstevredenheid is als zand in de ogen van elke leidinggevende.
U pleit ook voor de komst van een Chief Energy Officer. Dat is dus wat anders dan de CEO die we nu kennen.
We moeten van commanderen, communiceren en controle naar ontwikkelen, ontplooien en ontladen. Van C naar O of nog liever naar een R-leiderschapsstijl: resultaten vragen, richting geven en ruimte bieden. Alles draait om energie. En op het toppunt van turbulentie moet je durven loslaten. De hoogste graad van leidinggeven is leiding laten nemen door medewerkers. Tegelijkertijd is dat het moeilijkste dat er is. Daar heb je een Chief Energy Officer voor nodig.
Word een HELD is ook een persoonlijke reisbeschrijving.
Ja. Ik kon als kind redelijk tennissen maar was niet goed genoeg. Ik ging rechten studeren, maar vond het niet leuk. Later werd ik fiscalist en daar vond ik nog minder aan. Uiteindelijk ben ik als ondernemer bedrijfskunde gaan studeren en dat vond ik geweldig. Kennelijk lag daar mijn talent. Jaren ben ik op zoek geweest naar wat ik echt leuk vond. Toen raakte ik een flow, werd ik bevlogen. In al die 30.000 uur die ik geïnvesteerd heb in het ondernemerschap, heb ik achteraf geleerd welke management theorieën waardevol zijn gebleken. Die heb ik in dit boek beschreven, in combinatie met hoe topsporters en topcoaches hun doelen nastreven.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
