Als student International Management boekt Jaap Bressers goede resultaten en weet hij dat te combineren met 3 bijbaantjes. Hij heeft zelfs de toezegging op zak om assistent te worden van toenmalig minister Pieter Winsemius. Tijdens een korte vakantie in Portugal duikt hij in zee op een zandbank en houdt er een hoge dwarslaesie aan over. Met 21 jaar wordt zijn levenspad in een keer overhoop gegooid.
De wereld ligt open
Voor zijn ongeval studeerde Jaap Internationaal Management aan de Universiteit van Tilburg. Hij wordt zoals hij het zelf noemt traditioneel opgeleid met tabellen en grafieken. Als iets niet in een Excel sheet past dan telt het niet. Hij vertelt: ‘Ik had (en heb nog altijd) een hoog ambitieniveau en kon goed leren. Ik was hard op weg naar de managementtop, er lag een internationale carrière als manager bij grote internationale bedrijven in het verschiet. Mijn trein stond op de rails en het was geen boemeltje.’ Bij de managementstijl die daar bij past zet hij nu zijn vraagtekens. ‘Ik was ook hard op weg om een harde manager te worden. Sturen op resultaten, geen gemauw, werken!’
Ondersteboven
Het ongeval zet zijn wereld op z’n kop. Hij belandt in een kliniek in Portugal in een lichaam dat niet meer kan bewegen. Een lichaam dat voelt alsof het niet meer van jezelf is, alsof alleen je hoofd er nog is. ’s Nachts in paniek wakker schrikken schreeuwend van paniek omdat je niet weet waar je bent. En de ervaring dat er niemand komt, wat een beleving geeft van intense eenzaamheid. Het is bijzonder hoe Jaap in ons gesprek vertelt dat die ervaring hem juist zoveel heeft gebracht.
Carlos
Als na zo’n paniekaanval eindelijk een zuster komt om de monitor te controleren heeft die geen aandacht voor hem als persoon. Als de monitor weer tot rust komt loopt ze weer weg. Technisch goed uitgevoerde zorg maar zonder enige persoonlijke aandacht. Maar er is een uitzondering. Verpleger Carlos maakt een verschil door naast de controle van de monitor ook even een geruststellende hand naar Jaap uit te steken. Carlos is de persoon die de rest van het verplegend team instrueert om ook de persoon te zien en niet alleen de routine van de medische protocollen te volgen. ‘Mijn weg terug is begonnen bij Carlos’ vertelt Jaap. Op het moment zelf realiseerde hij zich dat niet. De extra zorg deed hem veel maar pas later kwamen de inzichten. Carlos is voor Jaap een metafoor geworden voor hoe je met kleine dingen een enorm verschil kunt maken in het leven van een ander.
Pieter Winsemius
Inspiratie op zijn weg terug kwam ook uit een andere hoek. Na zijn ongeval ontving Jaap een brief van toenmalig minister Winsemius. Een brief die hij zelf niet eens vast kon houden. Hij moest letterlijk voor zijn neus gehouden worden zodat Jaap de brief kon lezen. De boodschap was: dadelijk als je gerevalideerd bent verwacht ik dat je alsnog mijn assistent wordt. Jaap: ‘Het vertrouwen dat hij daarmee in mij uitsprak dat was voor mij heel bijzonder’. Wanneer Jaap later zijn studie weer oppakt wordt hij inderdaad alsnog de assistent van Pieter Winsemius. De rollen liggen wat anders. De minister haalt koffie voor zijn assistent in plaats van andersom. En de assistent ondersteunt de minister met zijn talenten voor het werken met (digitale) cijfertjes.
Jaap denkt met veel plezier terug aan de samenwerking, hij is geïnspireerd door de passie en de persoonlijke manier van werken van Winsemius. Iets wat hij nu in zijn werk toepast. ‘Die manier van werken is zo belangrijk. Dat gaat om de persoonlijke aandacht die je ook als klant in de (goede) horecagelegenheden krijgt. Daar kunnen bedrijven nog wat van leren.’
Kleine stapjes
Over zijn revalidatie vertelt Jaap open: ‘Eerst is alles negatief’ . Hij legt uit dat hij zijn revalidatie echt niet is gestart met de gedachte dat het een kans was wat hem was overkomen. Hij dacht absoluut niet in mogelijkheden. Zijn wereld was volledig zwart en hij bevond zich in een diep gat. Hoe mensen ook duwden en trokken, er was geen beweging in te krijgen. Zijn focus veranderde slechts mondjesmaat, veelal door de voorbeelden die hij zag. Iemand met dezelfde ervaring die voorlichting kwam geven die weliswaar worstelend maar zelf haar jas uitkreeg. Of de Duitse medepatiënt uit de kliniek die een paar maanden voorlag en al in een stoel (slagschip zoals jaap het noemt) zat in plaats van in bed. ‘De stapjes waren klein. Het ging bijvoorbeeld om mijn arm die ik voor het eerst een stukje kon verleggen als ik op bed lag. Dat heeft op een moment mijn hele dag gemaakt. Zo leefde ik dag voor dag met stapjes naar de toekomst.’
Shit
Jaap vertelt dat het ongeluk hem veel heeft gekost. Over 80% van zijn lichaam heeft hij ondanks de intensieve revalidatie nog steeds geen controle. Daar wordt hij dagelijks mee geconfronteerd. Elke ochtend heeft hij anderhalf tot twee uur zorg nodig, en ’s avonds nog eens drie kwartier tot een uur. Hij vertelt hoe hij voor ons interview alleen thuis was en heeft zitten worstelen om een steekvlieg uit zijn shirt te krijgen. Rood aangelopen en bezweet is hem in een half uur gelukt wat voor ons niets voorstelt. Het is duidelijk dat hij veel in heeft moeten leveren. De belangrijkste les die hij daar over heeft geleerd gaat over loslaten. ‘Je kunt pas verder als je los kunt laten wat er niet meer kan. Loslaten is de hoop opgeven op een beter verleden’. Voor Jaap is inmiddels duidelijk dat je pas verder kunt wanneer je niet het verleden maar het heden als uitgangspositie neemt voor de toekomst. Als die uitgangspositie (rolstoel, hoge dwarslaesie) duidelijk is, kun je pas kijken waar je naartoe wilt. Al het andere gaat om het veranderen van je verleden en dat is nog nooit iemand gelukt. In zijn boek ‘Waar een wiel is is een weg’ beschrijft Jaap dat de shit die iedereen ooit in één of andere vorm op zijn pad krijgt je ook van dienst kan zijn. Jaap gebruikt de shit op zijn pad als mest. Wat hem overkomen is dient hem nu. Bijvoorbeeld toen hij opnieuw in een dal terecht kwam door een longontsteking. Jaap vindt het een misvatting om te denken dat alles positief moet zijn. Dan kom je echt bedrogen uit, dat is gedoemd om te falen. Het is wel een voordeel om daardoor te weten wat je allemaal kunt overwinnen want dat geeft bij elke volgende ellende de kans dat er opnieuw iets te leren valt. ‘Pas als je echte intense eenzaamheid hebt ervaren kun je daarna de echte liefde of verbondenheid gaan zien’.
Vandaag
Inmiddels is Jaap meer dan ooit op zijn pootjes (wielen) terechtgekomen. Hij vertelt dat hij oprecht met niemand zou willen ruilen. De lessen die hij heeft geleerd hebben hem gebracht waar hij nu is. ‘Ik was hard op weg een harde manager te worden. Ik zie nu wat mijn leven nu mij allemaal brengt. Misschien was ik anders ook gelukkig geweest maar ik zou echt niet willen ruilen’.
Na zijn revalidatie is Jaap begonnen als Nederlands eerste sitdown comedian. Hij ging met cabaretiers op stap om voorstellingen te geven. Inmiddels heeft hij zich ontwikkeld als professioneel spreker en wordt hij gevraagd door grote bedrijven om lezingen te geven. Niet alleen over zijn ongeval, maar ook over duurzaamheid, het nieuwe werken en andere maatschappelijke onderwerpen. Bovendien heeft hij een managementboek uitgegeven onder de titel Waar een wiel is is een weg.
Leuk detail is dat hij op die manier ook het podium heeft gedeeld met Pieter Winsemius tijdens een congres over duurzaamheid. Jaap grapt over het feit dat Pieter Winsemius het congres opende, en hij zelf mocht afsluiten. ‘Ik heb Pieter Winsemius toen gebeld om te vertellen dat hij in mijn voorprogramma stond, en daar hebben we samen hartelijk om gelachen’. Op zijn beurt heeft Winsemius Jaap gebeld toen de evaluatie door de deelnemers bekend was. Jaap kreeg de maximale score (en zelfs meer) en Pieter Winsemius heeft hem toen gevraagd om iets minder zijn best te doen omdat het een slechte motivatie was voor de andere sprekers die lager scoorden.
Toekomstmissie
Over de toekomst is Jaap duidelijk. Hij ziet Nederland als een land waar we alles materieel goed voor elkaar hebben. We zitten in een eerste klas trein en ons leven is absurd prachtig. We hebben stress omdat we geen cadeautje weten voor onze verjaardag. Maar ondanks alle welvaart ontbreekt het plezier. Plezier dat we met kleine dingen heel eenvoudig voor elkaar kunnen creëren. Voor Jaap zit plezier in iemand die hem na het lezen van zijn boek een kaartje stuurt om te bedanken. Of iemand die hem na een voorstelling opzoekt om haar persoonlijke verhaal te delen. ‘Dan denk ik bij mezelf: wanneer heb ik die moeite voor het laatst genomen? Het is eigenlijk verdrietig dat we dat niet (altijd) doen. Het kost bijna niets en je krijgt er zoveel voor terug.’ Jaap herkent dat er veel mensen zijn die wel een Carlos-momentje van iemand kunnen gebruiken. We zien het vaak niet eens omdat we in de trein voorwaarts aan het racen zijn. Jaap heeft het tot zijn missie gemaakt om mensen te inspireren. ‘Hoe kun je zorgen dat een ander een rijker en voller leven heeft door iets te doen wat jij tof vindt en waar jij blij van wordt?’
Om dat te bereiken zijn er veel plannen die uitgewerkt worden. Ideeën voor een nieuw boek, een nieuwe voorstelling die klaar is, gereedschappen om zijn lezingen te ondersteunen zijn in ontwikkeling en er is een datum geprikt om in 2018 Ahoy te vullen voor een fantastisch evenement. Jaap zit niet stil, zijn carrière loopt weer op rolletjes.
Roy van den Anker, operationeel directeur bij verzekeringsmakelaar Heilbron en oprichter van Konnekst.
Over Roy van den Anker
Roy van den Anker is getrouwd en heeft 3 kinderen. Zijn sporen heeft hij verdiend in de verzekeringsbranche. Ruim 25 jaar vervulde hij uiteenlopende posities bij verschillende organisaties. Van teamleider tot operationeel directeur en in organisaties van MKB tot corporate omvang. In meerdere organisaties werd hij partner.
