Sinds de jaren negentig houdt Jim Collins zich bezig met de vraag wat bedrijven succesvol maakt en wat een bedrijf ‘geweldig' maakt, of voorkomt dat het in verval raakt. Hij kijkt naar verschillen tussen bedrijven die wel of niet duurzaam succesvol zijn geweest, waaruit hij correlaties kan halen, maar geen causale verbanden. Desondanks is zijn werk heel invloedrijk door zijn manier van communiceren.
De stijl van Collins is om in simpele taal, met ietwat eigenzinnige metaforen, ideeën te communiceren die hij in zijn onderzoek heeft opgedaan. Deze ideeën zijn niet nieuw of uniek, maar Collins citeert geen werk van anderen. Bob Sutton zei hierover: 'Als het effect van Jim Collins is dat mensen dingen gaan doen waarvan ze al lang wisten dat ze het moesten doen, dan is dat niet slecht.'
De overige elementen uit het Good to Great model worden in de bijlage aan het eind van het boek samengevat. Hierdoor kun je Het vliegwieleffect los van zijn eerdere boeken lezen en beoordelen op zijn eigen merites.
Het vliegwieleffect is een metafoor voor het idee dat je succes kunt bereiken door een cyclus van activiteiten te ontplooien die elkaar versterken en op elkaar bouwen. Dit idee doet denken aan Michael Porter, die sprak van een systeem van activiteiten die een bedrijf onderscheidend maken. De metafoor van Collins is directer en visueler dan de abstracte formulering van Porter. Hij illustreert het aan de hand van voorbeelden uit bedrijven en sociale organisaties, vergezeld met simpele, doeltreffende tekeningen.
Wat het nut van dit idee? Je kunt het gebruiken om te doorgronden welke elementen het vliegwiel van jouw organisatie vertegenwoordigen. Daardoor ontstaat er een scherper beeld van de activiteiten waar het succes van de organisatie op gestoeld is. Met dat beeld wordt het simpeler om te bepalen welke nieuwe activiteiten het vliegwiel zouden versterken.
In feite gaat het vliegwiel een stap verder dan een sterke-zwakte analyse, omdat de sterktes elkaar weer versterken en geen losse elementen zijn. Ook is het net anders dan de kerncompetenties van een organisatie, want de competenties zijn wat de organisatie uitmuntend kan, terwijl de activiteiten zijn wat de organisatie uitmuntend doet.
Bij het uitbreiden van het vliegwiel beschrijft Collins hoe te werk te gaan aan de hand van de metafoor ‘eerst kogels dan kanonskogels'. Nieuwe ideeën in het klein testen, dat kennen we ook vanuit de R&D, het maken van prototypes, en de Lean startup. Wederom is het de metafoor van Collins die je bijblijft, met het bijbehorende idee dat je de kogels gebruikt om de juiste schietrichting te bepalen.
In het laatste hoofdstuk besteedt Collins aandacht aan hoe verkeerde keuzes tot de ondergang van een organisatie kunnen leiden. Hij presenteert de fases van het verval en legt uit hoe keuzes die de elementen van het vliegwiel afbreken daarin een rol spelen.
Het vliegwieleffect is sterk in de communicatie van de ideeën van Collins. Lees het, en gebruik het om met je collega's een gedeelde, aansprekende taal te hebben om over de sterktes, groeikansen en valkuilen van de organisatie te praten.
Over Nora Ghaoui
Nora Ghaoui is managementconsultant bij Veridia Consulting en een expert op het gebied van strategie en operationele verbetering. Zij richt zich op het maken van uitvoerbare strategieën met heldere keuzes en concrete acties, waarin digitaal en data een steeds grotere rol spelen.
