Selini Roozen-Vlachos en Jan-Willem Weenink werken uitstekend uit dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in zorgrelaties niet moet worden gezien als incident. Het gaat hier om een wezenlijk risico in behandelrelaties, die veelal in een sfeer van beslotenheid plaatsvinden. Die zienswijze is een paradigmashift.
McSteamy
De auteurs rekenen af met het romantische beeld van de huwbare dokter, dat we op televisie regelmatig voorbij zien komen. Denk aan de dokters McDreamy en McSteamy uit Grey's Anatomy. Na het lezen van #MeToo in de zorgrelatie zal je je nog weleens achter je oren krabben als je leest over romantische relaties die zijn ontstaan tussen zorgverlener en patiënt in revalidatieklinieken.
Volgens Roozen-Vlachos en Weenink is er in zo'n geval geen sprake van een liefdesrelatie - ook al ervaren betrokkenen het wel zo. Het gaat hier om een misdrijf tegen de zeden en geweld in de zorgrelatie. Zelfs als de patiënt toestemt.
Machtsverhouding
Roozen-Vlachos en Weenink wijzen erop dat het tijdens zorgrelaties nooit OK is om uiting te geven aan gevoelens van lust. Het gaat hier namelijk per definitie om een ongelijkwaardige machtsverhouding. De patiënt of cliënt is afhankelijk van zorg en daardoor niet in de positie om te weigeren. Ook als het in eerste instantie wederzijds is - of het zo lijkt - kunnen zij achteraf met beschadigende schuld- en schaamtegevoelens komen te zitten. Slachtoffers verliezen hun vertrouwen in de zorg. Ook wanneer de patiënt of cliënt de eerste stap zet richting een seksuele relatie is het aan de zorgverlener om dit te weerstaan en vooral om hierbij hulp te zoeken en een stap terug te doen.
Open gesprek
De auteurs pleiten ervoor om open te praten over het ontstaan van seksuele spanning en affectieve gevoelens. Met intervisie en supervisie zou hier structurele aandacht voor moeten bestaan. Het zou net zo normaal moeten zijn om te praten over seksualiteit in de zorg, als dat het is om te praten over irritaties of escalaties in het contact met de patiënt of de cliënt. Zover zijn we nog lang niet. Hoe we daar komen als zorgsector komt ook aan bod in #MeToo in de zorgrelatie. De auteurs geven allerlei tips om het onderwerp consequent te agenderen en levend te houden.
Barbertje
#MeToo in de zorgrelatie is goed onderbouwd. Roozen-Vlachos en Weenink blijven bovendien ver weg van de Barbertje moet hangen reflex. Ze pleiten weliswaar voor punitieve acties: voor hen die bewust en stelselmatig misbruik maken van de hen toevertrouwde patiënten en cliënten. Maar daarnaast ook voor verantwoorde rehabilitatie van zorgverleners die afgegleden zijn.
Alle patiënten en cliënten verdienen tot slot een veilige zorgrelatie. Dit boek hoort daarom wat mij betreft thuis in het vaste curriculum van elke opleiding tot zorgverlener.
Over Caroline Koetsenruijter
Caroline Koetsenruijter is adviseur en trainer op het gebied van sociale veiligheid voor professionals. Het is haar missie dat alle werkenden in Nederland veilig en zonder agressie hun belangrijke taken kunnen verrichten. Sinds 2007 is zij directeur van Instituut KCB. Caroline en haar team geven trainingen rondom conflicthantering en bemiddeling.
