Negatief zelfbeeld van Manja de Neef biedt een mooie mix van theoretische inzichten, praktische oefeningen en herkenbare voorbeelden uit de praktijk. De Neef baseert haar aanpak grotendeels op cognitieve gedragstherapie (CGT), een wetenschappelijk onderbouwde methode die helpt om negatieve gedachten te herkennen en te veranderen.
Casussen
Het boek begint met een concrete uitleg over de oorzaken van een negatief zelfbeeld. De Neef wijst op de invloed van opvoeding, trauma’s en negatieve sociale ervaringen. Ze maakt het abstracte concept van een negatief zelfbeeld tastbaar door middel van casussen.
De casussen in het boek brengen de theorie tot leven en maken de worstelingen van mensen met een negatief zelfbeeld herkenbaar.
Een van de meest sprekende voorbeelden vind ik dat van Marieke, die haar eigenwaarde volledig koppelde aan haar prestaties. Haar verhaal laat zien hoe destructief dit kan zijn voor je zelfbeeld en hoe ze, door middel van de dagboek- en zelfcompassie-oefeningen, stap voor stap haar eigenwaarde meer van binnenuit leerde halen.
En Jeroen, die vooral last had van continue zelfkritiek: hij was ervan overtuigd dat anderen hem altijd negatief beoordeelden. Door de oefening waarbij hij zijn negatieve gedachten kritisch onderzocht, leerde hij dat zijn zelfkritiek vaak onterecht was.
De casussen tonen de mogelijkheid dat ook diepgewortelde negatieve gedachten en patronen doorbroken kunnen worden.
Concrete oefeningen
Een van de sterkste punten van dit boek vind ik de veelheid aan concrete, praktische oefeningen die de lezer helpen om actief aan zijn of haar zelfbeeld te werken.
1. Gedachten- en gevoelsdagboek: De Neef moedigt de lezer aan om dagelijks gedachten en gevoelens op te schrijven. Dit helpt om negatieve, automatische gedachten te herkennen en patronen te zien in je denkproces.
2. Uitdagen van negatieve gedachten: De Neef introduceert een oefening waarin je leert negatieve gedachten om te buigen. Hierbij ga je kritisch kijken naar de bewijsvoering voor je negatieve overtuigingen. Is het echt waar wat je denkt? Door rationeel naar je gedachten te kijken, kun je deze stapsgewijs vervangen door positievere en meer realistische ideeën over jezelf.
3. Zelfcompassie-oefeningen: Naast het uitdagen van negatieve gedachten legt De Neef sterk de nadruk op zelfcompassie. Dit houdt in dat je leert om mild en begripvol naar jezelf te kijken, vooral in tijden van falen of teleurstelling. Een voorbeeld hiervan is de oefening waarin je jezelf toespreekt zoals je een goede vriend zou doen: met geduld en steun, in plaats van kritiek.
4. Gedragsexperimenten: De Neef stelt voor om kleine experimenten te doen in het dagelijks leven, waarbij je bewust gedrag vertoont dat je normaal zou vermijden uit angst voor afwijzing of kritiek. In plaats van jezelf te beschermen door bepaalde situaties te mijden, leer je stap voor stap je angst onder ogen te zien.
Kritisch punt
De nadruk ligt wel erg sterk op de cognitieve gedragstherapie. Voor sommige lezers kan dit wat beperkend aanvoelen, vooral als ze op zoek zijn naar een bredere of meer holistische benadering van zelfbeeldproblematiek. Thema’s zoals trauma, hechtingsproblematiek of de invloed van bredere sociale en culturele factoren worden niet erg diepgaand behandeld. Ook kan ik me heel goed voorstellen dat lezers er een uitdaging aan hebben om de oefeningen zelfstandig uit te voeren zonder begeleiding. Persoonlijk zou ik dit boek combineren met een coachingtraject of eventueel therapie: dat is win-win.
Afdronk
Negatief zelfbeeld is een krachtig en praktisch hulpmiddel voor mensen die aan hun zelfbeeld willen werken. De Neef biedt een gestructureerde aanpak met concrete oefeningen en herkenbare voorbeelden uit de praktijk. De focus op zelfcompassie en het doorbreken van negatieve gedachten is waardevol voor wie zichzelf milder wil leren zien. Ondanks de eenzijdige nadruk op cognitieve gedragstherapie, biedt het boek concrete aanknopingspunten voor een positiever en meer realistischer zelfbeeld.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
