Jarenlange ervaring in het bedrijfsleven pokten en mazelden Derk Egeler, Maikel Batelaan en Joost Manassen. Met een fraaie, lichtblauwe stoffen omslag en een heldere indeling wekt hun boek vertrouwen. Verwacht evenwel geen theorieën, want ‘we zijn mensen uit de praktijk, geen wetenschappers [...] We proberen in gewone woorden op te schrijven wat we hebben ontdekt over de wisselwerking tussen vertrouwen en de uitdagingen van organisaties in de 21ste eeuw.' Deze ontdekkingen beschreven ze in zestien compacte hoofdstukken, waarbij talloze personen uit de praktijk figureren in herkenbare situaties.
Alle hoofdstukken starten met een quote op een foto van een groep mensen ‘op trail'. Fraai verbeeld met dramatische wolkenpartijen en landschappen, tevens een tikkeltje clichématig. De foto's hebben wel een functie. Een paar dagen terug naar de natuur is volgens de auteurs namelijk dé manier om aan vertrouwen in jezelf en de ander te werken. Dit boek richt zich zo de ontwikkeling van vertrouwen als individu, vanuit de praktijk. Iemand als Pauline Voortman richt zich in Vertrouwen als kompas op het ontwikkelen van een cultuur van vertrouwen, vanuit wetenschappelijke inzichten. Beide benaderingen vullen elkaar aan.
In ieder hoofdstuk wordt een thema omtrent vertrouwen uitgewerkt: wat is het, wat is het zusje van vertrouwen, de kracht van het verschil, en dergelijke. Een echte rode lijn heb ik niet zozeer gezien. Dat is niet erg, het boek bundelt immers een verzameling ervaringen. In de samenvatting worden wel drie noodzakelijke bouwstenen van vertrouwen expliciet gemaakt: verbinding, transparantie en consistentie. Halverwege het boek verschijnt het eerste en enige stappenplan: de zogeheten ‘New Directions Dialogue'. Geïnspireerd door onder andere Otto Scharmer en Patrick Lencioni biedt deze benadering zeven stappen om in dialoog tot een besluit te komen, vooral bedoeld voor taaie problemen. Het heeft wel iets van het moreel beraad, gangbaar in de gezondheidszorg.
Elk hoofdstuk eindigt met enkele stellingen die de essenties samenvatten. Ook wordt telkens een concrete tip gegeven, om morgen in je eigen praktijk mee aan de slag te gaan. De tip uit het slothoofdstuk over vertrouwen als maatschappelijk kapitaal gaat onze wereld een stuk mooier maken: een maand lang niet boos worden in de sociale ruimte, dus niet op de sociale media, in het verkeer en wachtend in de rij voor de balie. Ook al maakt iemand een fout. ‘In plaats daarvan geef je de ander het voordeel van de twijfel en blijf je constructief.' Dit interpreteer ik als vertrouwen hebben en houden in de goede intenties van de ander. Immers, de meeste mensen deugen. Dit boek deugt ook. Waarom zou ik je moeten vertrouwen? biedt pragmatische wegen naar meer vertrouwen, in jezelf én in elkaar.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
