Het brievenboek als vorm is klassiek. En komt, helaas, nog weinig voor. Het biedt, zo blijkt uit dit geslaagde experiment, ruimte voor diepgang en bezinning.
De brieven zullen in het geval van de heren Van Lede en Luyendijk e-mails zijn. Ik zie Kees van Lede in de avonduren niet op zijn honden-uitlaatrondje langs een brievenbus van PostNL lopen. Deze zijn immers uitstervend. Plus, en dat weten we van Van Lede uit deze correspondentie, lijdt hij regelmatig aan spit.
Deze persoonlijke noten, van beide auteurs, geven de correspondentie een mooie dimensie. ‘Dit boek begon op een Londense dinsdagochtend een tijdje terug. Buiten regent het, uiteraard, binnen zitten jij en ik op de zoveelste verdieping van het Europees hoofdkwartier van de bank JPMorgan.’ De ‘jij’ is journalist Joris Luyendijk (1971). Voornamelijk bekend van televisiewerk en zijn boek Dit kan niet waar zijn waarin hij de mens achter de crisis in de financiële wereld laat zien. Kantoren van JPMorgan zijn geen onbekend terrein voor hem. Kees van Lede (1942) is veelgevraagd commissaris en toezichthouder bij grote beursgenoteerde bedrijven en was o.a. voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO en bestuurder van AkzoNobel. Ook hij zal bankiers meermalen recht in de ogen gekeken hebben.
In de tientallen brieven die de twee heren elkaar schrijven is Van Lede meer de uitweidende schrijver. Luyendijk blijft lang ‘de journalist’. Van Lede begint eind 2018 meer zijn draai te vinden en eigen thema’s te introduceren. De dynamiek tussen de twee heren is er vanaf brief één. De belangrijkste thema’s in de eerste helft van de correspondentie: aandeelhouderswaarde, de rol van de toezichthouder, en het Old Boys Netwerk. Geliefde onderwerp van beiden. Luyendijk gooit er regelmatig wat scherpe vragen in, en Van Lede weidt uit over arbeidsmarkt en productiviteit.
Je zou het niet direct verwachten, maar Van Lede is de meest productieve brievenschrijver die diepgang zoekt. Luyendijk heeft, zeker begin 2019 weinig tijd. Op de achtergrond speelt gedurende de hele correspondentie de Brexit. Luyendijk moet er journalist verslag van doen, en Van Lede, anglofiel, ziet de neergang en rol van zijn geliefde Engeland met ‘lede’ ogen aan. Als Luyendijk verslag doet van zijn reis, begin 2019 naar Egypte, waar hij ruim 20 jaar eerder studeerde, en een land aantreft dat zwaar in verval is, krijgt de briefwisseling een mooi persoonlijke diepgang.
De briefwisseling eindigt met van iedere schrijver een brief hoe hij de toekomst ziet. Van Lede geeft uitleg hoe hij regeringsbeleid ziet in een tijdperk van flexibilisering van de arbeidsmarkt. Luyendijk schrijft hoe hij de marktwerking van de journalistiek ziet. Hij is niet gerustgesteld over de kwaliteit die hij ziet en leest. Met Pessimisme is voor losers hebben Joris Luyendijk en Kees van Lede (Always the optimist) een mooie bijdrage geleverd aan een paar actuele discussies.
(Op de achtergrond: de Brexit is een feit. De royalties van dit boek gaan naar een goed doel!)
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
