In 2022 publiceerde Roel Verheul zijn eerste boek Homo plasticus, dat ik ook recenseerde. Dat is een optimistisch, evidence based boek over het verandervermogen van mensen. En nu is er De kunst van veranderen, een boek waarin het theoretische kader van Homo plasticus in een praktisch stappenplan vertaald wordt om als mens en organisatie tot écht blijvende verandering te komen.
Complexe concepten
De kunst van veranderen is een uitermate toegankelijk boek, leesbaar voor een breed publiek, waarin complexe concepten op eenvoudige manier beschreven en toegelicht worden. Het is een boek voor iedereen die met verandering van doen heeft, of je het nou jezelf betreft, je medewerker, team of organisatie als geheel. De lezer leert om in een 7-tal stappen te komen tot blijvende gedragsverandering.
Stappenplan
Overigens was ik bijna afgehaakt, nog voordat ik begon met lezen. Want ik zag dat Verheul menselijke verandering koppelde aan een stappenplan. Direct was er bij mij de aanname dat het dan wel een simplistisch zelfhulpboek zou zijn. Want: ‘menselijke verandering is toch complexer, en dus niet te vatten in een lineair stappenplan?’. Ik ben erg blij dat ik toch begon te lezen, en het toen in één ruk heb uitgelezen.
Dit boek blinkt uit door de wijze waarop de complexiteit van gedragsverandering in hapklare, overzichtelijke brokken aan de lezer wordt aangeboden. Tussen de regels door herken ik de wetenschappelijke theorie, vooral psychologie, die Verheul slechts sporadisch expliciet benoemt. Dit komt de leesbaarheid ten goede.
Verbeeldingskracht
Allereerst lezen we in dit boek dat verandering gezien kan worden als een kunst, terwijl de meesten het eigenlijk zien als een kunde. Want, verandering doet een voortdurend beroep op creativiteit en verbeeldingskracht, het is meer dan het toepassen van tips of lineair ontwikkelen van vaardigheden.
Verheul geeft vervolgens aan dat gedragsverandering effectief kan plaatsvinden als we dit in het achtereenvolgende kader van willen, kunnen en doen plaatsen. Kort gezegd: er is motivatie nodig, een aantal eigenschappen, en bestendige, voortdurende actie (er is geen eindpunt). Binnen deze hoofdelementen, of noem het voorwaarden voor verandering, helpt een 7-tal stappen ons om effectief te zijn. Dat gaat van erken de noodzaak, hoop op een betere toekomst, geloof in je veranderkracht, overwin je weerstanden, begin klein, tot leer snel en houd vol. Binnen deze 7 stappen lees je weer 7 lessen, in totaal dus 49 overzichtelijke lessen.
Beste van twee werelden
Ofwel zijn dit soort boeken dik, saai, abstract en niet-toepasbaar. Ofwel plat, eendimensionaal, niet gefundeerd en vanuit één discipline geschreven. Dit boek combineert het beste van twee werelden. De kunst van veranderen maakt gebruik van wetenschappelijke inzichten uit de psychologie, neurowetenschappen, filosofie en psychotherapie, maar ook van intuïtieve kennis en ervaring. Wat betreft dit laatste, Verheul gebruikt vele menselijke praktijkvoorbeelden in organisaties om zijn verhaal kracht bij te zetten. Je leest jezelf als het ware terug.
Prettig is ook dat ieder van de 49 lessen begint met een quote die de les meteen in een breder kader plaatst, en de lezer al een duwtje in de rug geeft. Als je de boekstructuur overziet, dan kun je dus ook direct naar de lessen toe die op jou en jouw situatie van toepassing zijn. Aan het einde van iedere les kom je een oefening tegen waarmee je de les kan ervaren en oefenen. Overigens, de 49 lessen staan betrekkelijk los van elkaar, waardoor het mogelijk is het boek kriskras tot je te nemen, of bijvoorbeeld van achter naar voren.
Is er kritiek te geven? Misschien, maar zeer beperkt. Zo is er in zijn eerste boek Homo plasticus een uitgebreide bronvermelding achterin het boek opgenomen, die had ik ook graag in dit boek gezien. Achterin De kunst van veranderen lees je ‘slechts’ enkele inspirerende bronnen, voor de echt geïnteresseerde lezer is dat misschien net iets te mager. Misschien kan er in een mogelijke tweede druk een uitgebreidere bronvermelding aangebracht worden.
Ten slotte
Verheul toont overtuigend aan dat we als mens niet bepaald eendimensionaal zijn, of consistent. En toch, als we op de juiste knoppen weten te drukken bij onszelf en anderen, dan is er wel degelijk voorspelbaarheid in te bouwen wat betreft de manier waarop we blijvend kunnen veranderen. Mijn inzicht: menselijke verandering kan dus wel verlopen via een stappenplan!
Wil je meer te weten komen over hoe jijzelf tot blijvende gedragsverandering kan komen, of wil je leren hoe je dit de mensen in je directe omgeving tot stand brengt? Lees dan De kunst van veranderen! Niets is uit de lucht gegrepen, er ligt een stevig wetenschappelijk fundament onder. Toegankelijk, aantrekkelijk geschreven, onderbouwd, en herkenbaar.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
